Oma wist bij iedere gelegenheid wel iets te zeggen, te zingen of te rijmen. Hieronder volgt een verzameling van allerlei spreekwoorden, gezegdes, enz. die ze regelmatig gebruikte.
Niks comprix
Unne hondj pistj expres
Ich kan met eîn oug lache en met ’t ânger janke.
Alles es meûgelik, behalve unne naakse mins in zien tes veule.
Ziepsich en einenziepsich mitgemacht
Dit was haar manier van reageren als iemand haar attendeerde op iets waar ze, gezien haar leeftijd, de nodige ervaring in had. De Frans/Duitse oorlog van 1870-1871 was een vreselijk gebeuren voor heel veel Duitsers. De herinnering daaraan deed menige Duitser zo reageren.
Keske di de hoze, parle voe de strump
(of: Qu’est-ce-que dit (de hoose) parlez vous de strump)
Non jep tuh
u neppe tisse nondj
Nova Zembla tesjoneke
Ich op schieetmieet zaat
ich u fit dink zaag
ich neet wist waat koep of waatj deej
ich mien vot tow neep, ich ging.
Bim Bam Bieele is doeet
wo ligtje dan begrave
dao achter in deej deepe koel
dao liktje met zien dikke moel
Pik in de grondj
ôngere brök dao ligtj unne hôntj
asse schitj dan schitje strôntj
asse itj dan itje broeët
mêrrege es oos huntje doeët
Waar zijn ze gebleven, de dagen van weleer ??
Wwwweg, wwweg, wwweg.
(uitspreken met "Surinaamse W")
Hebbe hebbe, beuldje Nieze hundje
Oma’s uitleg over het woord "eeuwigheid":
Stel je voor dat de aarde een koperen bol is. Iedere 1000 jaar komt er een vogeltje aangevlogen en die gaat dan even op die bol zitten en strijkt er met zijn snaveltje één keer overheen. Als die bol helemaal afgesleten is… dat is dan nog maar het begin van de eeuwigheid.
Dat komt in de buurt van de uitspraak: "Eternity is a long time, especially towards the end."
Anekdote:
Een vrouw, gekleed in een jurk met korte mouwen belt aan bij de pastorie.
Vrouw: "Daâg menieër pestoeër"
Pastoor: "Daâg naakse bieëst"
Sint Antonius zaat aan ’t veur en sleep.
doh vloog ein vönkske-veur um vur zien feep
Gé haatj us motte zeen waat of dae kaerel leep.
(Een andere versie van hetzelfde)
Sint Anthonius zaat bi-j t Veur en sleep
Toen vloog um ein vunkske vör zien feep
Gae haad-j us motte zeen wat dae jong leep.
Gae zeet-j unne subbe-deijus.
Oos leeve-hier heet wat "zek" woe hae zie broe-ëd instiktj.
Dood-tj eur knoupsgate tow.
Van bove bontj en van onger strontj.
As alle gebrieëke schelkes haje
Waat zootj-t dan rinkele
Dae vilt-j um wi-j un keutelmang.
Un vleegendje krei-j vingtj mier as un zittendje.
As d’ein kow bistj (pistj)
stiktj d’anger de stert op.
As ich dich neet haaj en allebei mien auge,
dan zoog ich niks.
De proeme zeen ieerder rieep as de neut.
Det maeg-dje es unne echte brelstert.
Een oog,
geen neus,
Bah!!!!! wat een lie-luk bakkes.
Lek vinger,
lek doem,
lek d’n hondj zien proem.
Oze hondj en Caris hondj
di-j haaje zich gebete
oze hondj haaj Caris hondj
een stök van ziene stert gerete
Allemaal koekoek, eine zank
Maximiliaan Boekhorst platneus leie
Hulde aan het paar dat brulde
Brokkele is ouch broeët
Kop-pien es aet-pien
en boek-pien es schieet-pien
… unne bok vol keutele
Tijl Uilespiegel kwam bij een vrouw die vroeg of ie een bord soep wilde. Hij zei: "det likt eraan wij ut viltj". Ze had namelijk een snoterbel aan de neus hangen.
In het voorgeborgte van de hel
doa estj good
dao kwaome de aardvaders oet met dikke köp
Een jongen komt bij de dokter:
Jongen: Ich koom van Bergijk, met mie moors zeik.
Dokter: Dich bist nog good gemeneerdj mien menke.
Jongen: Daorum hebbe ze mich auch gesteurtj, want oos Trien de-j es zoe lomp as mien kontj.
De gaatreleur van maaspis kumtj aafpoep nemen
(= de controleur van Maazeik komt afscheid nemen)
Un groeet geluif en un kurke ziel
dan drifdje altied bove
Dae keutelpere zeitj
dae keutelpere meitj
(kleine ouders krijgen ook kleine kinderen)
Tes mer unne weet, zagtj vrouke
en blees mette vot de lamp oet
Asje eine kier unen toog hetj naatgemaakt,
dae druugtj noets mier op
Oma gebruikte ookvaak de uitdrukking: "det liktj eraan wi-j ut viltj".
Daar hoorde een verhaal bij van Tijl Uilenspiegel die bij zijn oma op bezoek ging. Oma was net soep aan het koken en ze vroeg of Tijl ook een bord soep wilde. "Det liktj eraan wi-j ut viltj", zei Tijl Uilenspiegel toen. De oma had namelijk een druppel aan haar neus hangen die op het punt stond om in de soep te vallen.
As ich niks weit dan zeg ich nog wat
Latijns:
Als vanmang randjaafes, boomoetes oeraafes, mangoeteskapoetes.
Vraag:"Oma, waat vur kleur auge heb ich?"
Antwoord: "Kowstrontjvaalgriesgreun"
Als iemand lastig was:
"Dae es pas content asse un schup erd op zien moel krigtj!"
Dae moog gein vleeg verkierdj tege zien gaat vlege
’s Levenhier heet wat zèk wao te zien broeed in-stektj.
Dao loupe wat leeggengers rondj oppe wèrreldj!
Haaltje mich dan haaltje mich
Die laatste is een echte levenswijsheid van oma. Ze mocht op een gegeven moment niet zoveel suiker meer eten. Iedere zaterdag had ze vlaai gebakken en daar had ze natuurlijk zelf ook wel zin in. Dan zei ze altijd "Haaltje mich dan haaltje mich", en dan pakte ze zich een lekker stuk vlaai.
13 wichter – zoeë völ as Foek eier haaj
De pien tréktj mich overal róndj – dan zaltj neet errug zeen – Tjeuke E. haatj op ein plaats en dae és al lang doeët
As de kat geîn gaât haaj börzje ze (= daar breekt mijn klomp) (uitroep van verwondering)
De rest weît ich neet mieër, want gae motj unne kop as unne mesjienskeêtel hebbe um det te onthaoje.
De oorsprong van veel van deze uitspraken is onbekend. Als iemand iets herkent en er meer over weet dan zou ik dat graag horen.